Khi tham gia vào thị trường chứng khoán hoặc thị trường Forex, khái niệm bán khống (Short Selling) có lẽ là một cụm từ mà các nhà đầu tư thường hay nhắc đến. Trong tài chính, Short Sales hay Short Selling là một nghiệp vụ trên thị trường tài chính được thực hiện nhằm mục đích lợi nhuận thông qua giá chứng khoán giảm.
Trên thực tế, hầu hết các nhà đầu tư đều nhằm vào việc mua chứng khoán để chờ giá tăng lên trong tương lai, nhưng những người kinh doanh nhờ vào giá chứng khoán giảm (short-seller) lại kiếm lợi nhuận nhờ vào việc giá cổ phiếu trong tương lai giảm xuống.
Vậy bạn đang thắc mắc Short Selling (Bán khống) là gì? Bán khống hoạt động như thế nào? Lợi nhuận và rủi ro của nó ra sao? Tất cả sẽ được giải đáp chi tiết qua bài chia sẻ sau. Mời các bạn theo dõi!
I. Bán khống là gì?
Short selling (bán khống) là một hình thức đầu cơ giá xuống. Là việc kiếm lợi nhuận từ sự sụt giảm giá trị của các chứng khoán, hàng hóa, hay các tài sản tài chính khác.
Khi thực hiện giao dịch bán khống, nhà đầu tư kỳ vọng là giá đi xuống và mượn một lượng chứng khoán từ các công ty chứng khoán và phải ký quỹ, nhà đầu tư cam kết trả lại số chứng khoán đó trong tương lai. Nếu giá đi xuống như kỳ vọng thì nhà đầu tư có lời, nếu giá đi lên thì nhà đầu tư sẽ phải chịu một khoản lỗ.
Ví dụ về bán khống:
Giả sử các cổ phiếu của công ty A hiện bán với giá $10 cho 1 cổ phiếu. Một người bán khống sẽ mượn 100 cổ phiếu và bán chúng để thu được $1000. Nếu giá cổ phiếu A đó sau đó rớt xuống $5/ cổ phiếu, người bán khống đó sẽ mua lại 100 cổ phiếu đó với giá $500, trả các cổ phiếu đã mượn cho người chủ gốc và được lợi nhuận $500.
Tuy nhiên, trường hợp ngược lại nếu như cổ phiếu đó tăng lên cao $20/cổ phần thì người bán khống sẽ phải chịu lỗ khi phải mua lại đến $2000 cho 100 cổ phiếu đã bán để trả lại cho người chủ gốc đã mượn. Tổng thiệt hại là $1000. Bán khống là một con dao hai lưỡi, là cách nấu cháo rìu dựa trên tài sản người khác đang sở hữu.
II. Đặc điểm của bán khống
Bán khống ngoài việc giúp nhà đầu tư gia tăng thêm lợi nhuận từ chiều đi xuống của giá mà nó còn giúp gia tăng thanh khoản của thị trường. Bởi vì khi nhà đầu tư không có cổ phiếu vẫn có thể đi vay cổ phiếu để bán. Khối lượng giao dịch sẽ tăng lên vì lúc này thị trường hoạt động 2 chiều, chiều lên và chiều xuống, điều này làm cho thanh khoản thị trường tăng cao và làm cho cổ phiếu khó bị làm giá hơn.
Tính chất phức tạp hơn việc mua cổ phiếu thông thường, việc lợi nhuận lớn đi liền với rủi ro cao. Vì thế mà việc bán khống chỉ được diễn ra ở các thị trường chứng khoán phát triển và giới hạn với những cổ phiếu lớn có tính thanh khoản cao.
Những điểm cần chú ý khi thực hiện bán khống:
- Việc số tiền bạn mất sẽ không có giới hạn nến giá cứ tăng mãi.
- Việc bán khống chứng khoán luôn tồn tại rủi ro thị trường, ví dụ như việc khi giá đi đúng theo dự đoán của bạn nhưng đột ngột chuyển hướng và gây ra những khoản thua lỗ.
- Khi thực hiện lệnh bán khống cần chú ý đến các khoản thuế và phí giao dịch để lợi nhuận hiệu quả hơn.
- Việc bán không nên dành cho các nhà đầu tư có kinh nghiệm đọc hiểu thị trường, những người mới chưa có kinh nghiệm không nên tham gia.
- Chi phí vay cổ phiếu thời gian chờ để bán sẽ ảnh hướng đến mức lợi nhuận của bạn, nên cần chọn những cổ phiếu tốt có tính thanh khoản cao để hạn chế thiệt hại về tài chính.
III. Bán khống hoạt động như thế nào?
Một trong những thắc mắc lớn nhất của Trader khi mới tìm hiểu bán không là làm thế nào để bán khống cổ phiếu khi không sở hữu chúng?
Theo bán khống truyền thống, trader sẽ mượn cổ phiếu mà mình không sở hữu (thường là thông qua sàn giao dịch chứng khoán mà trader mở tài khoản). Sau đó, bán những cổ phiếu này ra thị trường với mức giá thấp hơn giá thị trường. Mục tiêu của trader khi bán khống chứng khoán là sau đó mua lại những cổ phiếu này với mức giá thấp hơn, rồi trả lại cổ phiếu đã vay. Khi đó, lợi nhuận trader thu được là từ sự chênh lệch giữa giá bán cổ phiếu ban đầu và chi phí mua lại chúng.
Kể từ khi xuất hiện CFD (Hợp đồng chênh lệch), việc bán khống đã trở nên dễ dàng hơn rất nhiều bởi nó cho phép các nhà giao dịch đầu cơ tích trữ dựa trên sự lên xuống của thị trường mà không cần sở hữu tài sản cơ sở.
Thay vì đầu tư vào cổ phiếu theo cách truyền thống, trader thu lợi từ sự chênh lệch giữa giá mở cửa và giá đóng cửa của cổ phiếu, hoặc công cụ giao dịch mà họ đang sử dụng. So với các công cụ giao dịch khác, trader có thể dễ dàng vào và thoát lệnh giao dịch khi short selling. Đây là một trong những lý do tại sao bán khống chứng khoán qua CFDs trở nên phổ biến.
IV. Ưu nhược điểm của việc bán khống trong chứng khoán/ Forex
1. Ưu điểm
- Bán khống đồng nghĩa với việc nhà giao dịch có cơ hội kiếm lợi nhuận không chỉ từ các thị trường có xu hướng đang tăng mà còn từ các thị trường đang có xu hướng giảm.
- Bán khống có thể mang lại lợi nhuận lớn trong khi chỉ cần ít vốn ban đầu.
- Hành động bán khống có thể được thực hiện theo nhiều cách khác nhau. Nhờ sự phát triển của công nghệ thông tin, các giao dịch trực tuyến đang ngày càng gia tăng.
- Trong đó, nhờ vào các sản phẩm phái sinh, chẳng hạn như CFD, các nhà giao dịch có thể mở một vị thế mua trên hàng ngàn thị trường mà không cần thực hiện hành động vay như phương pháp bán khống truyền thống qua các nhà môi giới – một phương pháp vẫn chưa được cho phép tại Việt Nam.
- Bán khống có thể được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau bao gồm đầu cơ thu lợi nhuận, đảm nhận vị thế bán, hoặc phòng ngừa rủi ro cho danh mục đầu tư.
2. Nhược điểm
Bán khống có thể là một chiến lược rủi ro. Về cả mặt lý thuyết và thực tế, một tài sản chứng khoán có thể tăng giá trị vô thời hạn hoặc trong một thời gian dài. Các sản phẩm đòn bẩy có thể làm gia tăng mức độ rủi ro hơn nữa, mang lại một khoản tổn thất lớn cho các nhà giao dịch khi giá thị trường đang có xu hướng lên.
Nhà giao dịch có thể phải chịu một rủi ro thu hồi, trong trường hợp người cho vay chứng khoán muốn thanh lý vị thế của họ và thu hồi chứng khoán đã cho vay. Điều này buộc các nhà giao dịch đang vay phải thanh lý vị thế của họ vào thời điểm bất lợi.
V. Tại sao các nhà đầu tư bán khống?
Bán khống có thể được sử dụng để đầu cơ hoặc phòng ngừa rủi ro. Các nhà đầu cơ sử dụng short selling để tận dụng sự suy giảm tiềm ẩn trong thị trường rộng lớn. Các nhà phòng hộ (hedgers) sử dụng chiến lược để bảo vệ lợi nhuận hoặc giảm thiểu tổn thất trong một danh mục đầu tư hoặc bảo mật.
Lưu ý rằng các nhà đầu tư tổ chức và các cá nhân hiểu biết thường xuyên tham gia vào các chiến lược bán khống để phục vụ cho cả mục đích đầu cơ và phòng ngừa rủi ro. Các quỹ phòng hộ (hedge funds) là một trong những người bán khống tích cực nhất, họ thường kiếm lợi nhuận ngắn hạn từ các coin hoặc lĩnh vực được chọn để bảo vệ kế hoạch dài hạn của họ trong các đồng coin khác.
Mặc dù short selling giúp cho các nhà đầu tư có cơ hội kiếm lợi nhuận trong một thị trường giảm hoặc trung tính, nhưng vì rủi ro thua lỗ là vô hạn nên chỉ các nhà đầu tư tài giỏi mới nên thử sức.
VI. Rủi ro và cách phòng ngừa rủi ro khi bán khống
1. Rủi ro của bán khống
Trong đầu tư, nhà đầu tư sẽ có phần thưởng khi đúng và diễn biến giá theo kỳ vọng của họ. Nhưng không phải lúc nào nhà đầu tư cũng đúng, và rất thể việc bán khống gây ra thiệt hại tài chính rất lớn nếu nhà đầu tư không biết cách phòng ngừa và quản trị rủi ro.
Dù bạn có đủ kiến thức đúng và cơ sở khoa học, số liệu, cũng như sự nỗ lực để đánh giá một cổ phiếu; nhưng dự đoán việc giá xuống sau khi bán khống có thể sai hoàn toàn. Ví dụ như: Công ty của bạn được mua lại bởi một công ty lớn hơn nhiều và giá cổ phiếu tăng lên, hoặc dù giá cổ phiếu định giá quá cao vẫn tiếp tục tăng lên tiếp, hoặc không quay trở lại nhanh như bạn tưởng, hoặc cổ phiếu đang xu hướng giảm đột ngột tăng giá trở lại… Tất cả những trường hợp như vậy sẽ khiến bạn thua lỗ.
Số tiền bạn mất vì bán khống sẽ là không giới hạn, về lý thuyết cổ phiếu có thể tăng đến vô cực. Trong khi việc mua cổ phiếu, bạn lỗ tối đa chỉ là 100% số tiền bạn đầu tư vào cổ phiếu, vì giá thấp nhất của cổ phiếu là 0 đồng. Chi phí vay mượn cổ phiếu, tiền lãi sẽ phát sinh nhiều nếu bạn phải chờ thời gian quá lâu để mua lại, có thể khiến bạn chịu thiệt hại về tài chính.
Nếu bán khống xảy ra tràn lan, có thể gây tổn hại rất lớn đến thị trường chứng khoán và nền kinh tế, nên bán khống chỉ diễn ra ở những thị trường chứng khoán phát triển ở một mức nhất định.
2. Cách phòng ngừa cho việc bán khống cổ phiếu
Bán khống là bộ môn xác suất, với độ chính xác không bao giờ là 100% cả, vậy nên để hạn chế thua lỗ, NĐT cần:
- Xác định điểm mua, điểm bán hợp lý và xác định những cổ phiếu có giá cao hơn rất nhiều so với giá trị thực nhằm gia tăng khả năng thắng lợi, và khả năng thắng lớn.
- Luôn giới hạn việc thua lỗ bằng định mức nhất định, có thể ở mức 7% – 10%.
- Trong chứng khoán, luôn có những rủi ro không thể đo lường, nên nhà đầu tư chỉ nên bán chứng khoán với một tỷ trọng nhất định
- Đối với nhà đầu tư mới, hoặc chưa có kinh nghiệm, tốt nhất không nên tham gia bán khống cổ phiếu để dành cho nhà đầu tư đã có kinh nghiệm hoặc đợi khi ta hiểu biết đúng về thị trường chứng khoán.
Tạm kết
Bán khống không phải là một chiến lược được nhiều nhà đầu tư sử dụng phần lớn bởi vì kỳ vọng là coin sẽ tăng giá trị. Riêng đối với các nhà đầu tư đang định hướng đầu tư lâu dài, việc mua và hold coin ít rủi ro hơn so với bán khống. Bán khống hoàn toàn có thể mang lại lợi nhuận nếu nhà đầu tư chắc chắn rằng tiền mã hoá có khả năng giảm trong ngắn hạn.
Trên đây là toàn bộ các thông tin về bán khống là gì và những vấn đề xoay quanh mà các nhà đầu tư không nên bỏ qua. Hiểu rõ được các cơ chế và những ưu, nhược điểm của phương thức đầu tư này sẽ cho bạn thu lại lợi nhuận cao hơn.
Trân trọng,
Ola City Global
